Marjon Arfman is oncologiefysiotherapeut bij FysioHolland Amsterdam, en aangesloten bij het Cancer Care Center. Iedere week geeft ze buitentrainingen in het Oosterpark. “We begeleiden mensen in alle fasen van hun ziekte; tijdens of na chemo, en ook in de palliatieve fase. Trainen kan eigenlijk altijd. Dat mensen in een andere fase van de ziekte zitten, maakt niet uit. We maken alle oefeningen op maat, de een kan meer aan dan de ander. We zien bovendien dat veel mensen die trainen tijdens chemo, minder last hebben van bijwerkingen. De buitengroepen zijn in coronatijd ontstaan en werden zo enthousiast ontvangen dat we ermee door blijven gaan.”
Hoe stel je het parcours samen, wat is het uitgangspunt?
Ik stel een work-out samen, gericht op kracht en conditie voor het gehele lichaam. Alle grote spiergroepen komen aan bod. Ik wissel wel af, de ene keer leg ik meer accent op de benen, de volgende keer armen, dan weer core, balans of conditie. Afwisseling en variatie houdt het leuk. Ik kies oefeningen die iedereen gemakkelijk op zijn eigen niveau kan uitvoeren, zodat iedereen wordt uitgedaagd of juist afgeremd waar nodig.
Stel je gezamenlijke doelen of per cliënt?
Het gezamenlijke doel is samen trainen. Een leuke en afwisselende training met lotgenoten. Dat sociale aspect is belangrijk, dat geeft steun. De groepen zijn niet groot, we willen echt persoonlijke begeleiding bieden. Specifiek kunnnen kijken naar ieders klachten en bijzonderheden. Maar het gaat vooral ook over een gezellig uurtje, we kijken daarom in de groep altijd wel wie bij elkaar past.
Waar loop je tegenaan als je kanker hebt (gehad) en gaat sporten, in het kader vermoeidheid (en in hoeverre ‘moet’ je daar doorheen trainen?) en uithoudingsvermogen?
Vermoeidheid is vaak klacht nummer één. Trainen helpt daarin. Ook tijdens chemo. Het kan tegenstrijdig voelen omdat je lichaam al zoveel te verduren heeft, maar het helpt je echt. Hoe beter je conditie is, hoe sneller je herstelt – ‘better in, better out’. Bovendien hebben veel mensen minder last van bijwerkingen als ze trainen tijdens de chemotherapie. Maar ook tijdens bestraling of na een operatie heb je veel baat bij bewegen.
‘Probeer altijd te komen’, is mijn advies. Door even in beweging te zijn kan misselijkheid wegtrekken en voel je je erna beter. In het begin worden mensen vaak moe van de trainingen en dat is logisch. Het lichaam moet zich echt aanpassen, het heeft al veel te verduren. Vaak na vier tot vijf keer trekt de ergste vermoeidheid weg en ga je een positief effect ervaren. Traplopen gaat makkelijker, fietsen en wandelen; je krijgt een algehele betere conditie.
Wat brengt sporten tijdens en na kanker je?
We zien dat mensen die trainen tijdens chemo en bestraling vaak beter hun chemoperiode doorkomen en minder klachten ervaren. Ook herstellen ze sneller na het chemotraject. Gelukkig zijn er steeds meer wetenschappelijke onderzoeken die dit bevestigen en worden er daardoor vaker mensen vanuit het ziekenhuis al in hun chemotraject doorverwezen.
De voordelen van buiten trainen
Ook als mensen na hun chemotraject komen trainen zien we dat vermoeidheidsklachten verbeteren. Dit geldt ook voor mensen die geen chemo krijgen, maar bijvoorbeeld alleen bestraling of een operatie. Ook zien we steeds vaker mensen voor een operatie, prehabilitatie noemen we dat, en dat geeft ontzettend goede resultaten. Het sporten in de buitenlucht bovendien, heeft veel voordelen. Je krijgt een extra dosis vitamine D, het vermindert stress en het stilmuleert je imuunsysteem.
Trainen in de palliatieve fase
Tijdens de palliatieve fase geeft het vooral meer kwaliteit van leven. Zo lang mogelijk blijven bewegen zodat je ook je dagelijkse bezigheden zo lang mogelijk kunt blijven uitvoeren. En we zien ook dat het in de palliatieve fase fijn is om lotgenotencontact te hebben en ervaringen te kunnen delen.
Wat zijn de voordelen van trainen in een groep?
Voor veel cliënten is het een houvast. Iets om naar uit te kijken. Het is een uitje, geeft structuur aan de week en het is ook een soort van controle. Over de rest heb je weinig tot geen controle, maar sporten is je eigen keuze. Dat geeft een goed gevoel. En contact met lotgenoten heeft veel waarde. Het delen van verhalen, zonder dat je op je woorden hoeft te letten. Herkenbaarheid. Ook zonder woorden. Soms gaat het een heel uur niet over ziek zijn maar is het gewoon een uurtje knallen. Ook stilzwijgend is dat stukje begrip er.
Ben jij meer dan fysiotherapeut en trainer? Wat is jouw rol?
Naast oncologiefysiotherapeut ben ik casemanager en heb ik een signaleringsfunctie. Ik luister naar ieders verhaal en kijk naar alle facetten die meespelen; bijvoorbeeld voeding, energie, seksualiteit, maar ook mentale klachten. Een belangrijk onderdeel van ziekzijn is het psychosociale component. Er komt veel op je af na de diagnose kanker. Vaak komt de verwerking pas als alle behandelingen zijn afgelopen. We houden goed in de gaten hoe het gaat met cliënten en waar ze behoefte aan hebben. Als het nodig is sturen we mensen door, natuurlijk altijd in overleg. Omdat wij veel in gesprek zijn met cliënten, kunnen we de situatie vrij goed inschatten en snel schakelen. Dat werkt prettig. We hebben alle disciplines in huis om op ieder vlak snel hulp te kunnen bieden
Meer informatie over oncologiefysiotherapie vind je hier
